%0 Journal Article %T کاربرد نسب و تأثیر آن در چالش‌های دو قرن نخست جهان اسلام %J مجله مطالعات ایرانی- اسلامی %I سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران %Z 2322-2891 %A صالحی, کورش %A خاشی, رحیمه %D 2020 %\ 10/22/2020 %V 10 %N 3 %P 55-74 %! کاربرد نسب و تأثیر آن در چالش‌های دو قرن نخست جهان اسلام %K نسب %K جاهلیت %K اعراب %K ایرانیان %K وحدت اسلامی %K خوارج %K موالی %K شعوبیه %R 10.30484/jii.2020.2660 %X کاربرد نسب و تأکید بر آن در جامعه ایرانی و عرب دو سده نخست هجری، زمینه‌هایی برای چالش ساکنان جهان اسلام با یک‌دیگر و کاهش وحدت اسلامی فراهم آورد. این کار در برخی از بخش‌های قلمرو خلافت به انزجار قومی و در شماری از مناطق آن، به دو انگاره ذهنی جدا از هم انجامید. این پژوهش با روش تاریخی، در پی پاسخ به این مسئله است که کاربرد نسب تا چه اندازه در ایجاد بحران درباره وحدت مطلوب جامعه اسلامی تأثیر گذارد؟ فرض پژوهش این است که کاربرد نسب به پیدایی چنددستگی و دیدگاه‌های گوناگون در آن جامعه انجامید؛ چنان‌که برخی از آنها به نحله‌ها و مکاتب فکری ستبری بدل شدند. دست‌آوردِ پژوهش این است که با تغییر نظام حکومتی ایران و ورود عنصر عرب به تاریخ ایران‌زمین، انتساب به قبیله‌ای نام‌دار و توان‌مند، بخشی از قدرت به شمار می‌رفت و میراثی از باور ایرانیان به نژادگی و اصالت‌مندی بود. این تعاطی آرا در تولید مناقشات بنیادین قومی بسی تأثیر گذارد؛ چنان‌که در برخی از بخش‌های قلمرو خلافت اسلامی انزجار قومی پدید آورد و به عامل تفرق در قلمرو کمابیش گسترده جهان اسلام به‌ویژه ایران‌زمین بدل گردید. %U https://jii.nlai.ir/article_2660_7a7f20f32adcd1d8f4d53f332120e560.pdf