TY - JOUR ID - 2753 TI - "بررسی سیر تحول جداول علمی در نسخ خطی از آغاز دورة اسلامی تا سدة نهم (ه.ق)" JO - مجله مطالعات ایرانی- اسلامی JA - JII LA - fa SN - 2322-2891 AU - اکبری, الهام AD - دانشجوی دکتری رشته تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنرهای اسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا؛ تهران ایران Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 11 IS - 4 SP - 28 EP - 63 KW - جدول KW - جداول علمی KW - جدول‌کشی KW - نسخ خطی KW - قرن چهارم تا نهم هجری قمری DO - 10.30484/jii.2022.3027.1071 N2 - در میان نسخه‌های خطی موجود، نسخه‌های علمی بخاطر جایگاه علم در نزد مسلمانان در اغلب ادوار مورد توجه بوده‌است. آرایه‌های مختلفی را می‌توان در نسخه‌های علمیِ شکل گرفته در تمدن اسلامی مشاهده نمود و در میان آنها، جداول علمی پیش از دیگر آرایه‌ها در این نسخ ظاهر شده‌اند. هرچندکه نقش کاربردی آنها در ابتدا، ارجح بر نقش تزیینی آنها بوده است. از آنجایی که تاکنون اهمیت آنها در کتاب آرایی اسلامی بررسی نشده است. این پژوهش با روشی تحلیلی -توصیفی هدف دارد تا جدول‌های نسخه‌های علمی متقدم اسلامی را در بستری تاریخی مطالعه کند و نشان دهد تحولات جدول‌کشی در نسخه‌های علمی سده‌های اولیه چگونه است؟ و دریابد که این جداول چگونه بر کتاب آرایی دیگر نسخ تاثیر گذاشته‌اند؟ از پیِ پاسخ به این قبیل سوالات نسخ متعددی از جمله: تمامی نسخه‌های اقدمِ کتابخانه‌های مجلس شورای اسلامی و ملک تا پیش از قرن نهم قمری و منتخبی از نسخه‌های مهم محفوظ در کتابخانه‌هایی همچون: کتابخانه دانشگاه تهران، کتابخانه دیجیتال ملی فرانسه، کتابخانه ملی بریتانیا و کتابخانه دانشگاه لیدن مشاهده و مورد بررسی قرار گرفت که در نتیجه مشخص گردید که تا قرن نهم قمری، چندین ویژگی در اغلب جداول علمی دیده می‌شود. این ویژگی‌ها عبارت‌اند از: یکی رسم خطوط جداول به رنگ سرخ، به صورت تک خط و گاهی مزدوج (دوتایی) و در برخی موارد مزدوج مثنّی (دوتا دوتایی) و دیگری نگارش به صورت مورب و کشیده و چند رنگه در خانه‌های جداول. نکتۀ قابل تأمل آن که شاهد به‌کارگیری تمامی این فنون و یا ویژگی‌ها در زمانی بعدتر در کتاب‌آراییِ دیگر نسخ خطی (با موضوعاتی غیر علمی) هستیم. UR - https://jii.nlai.ir/article_2753.html L1 - https://jii.nlai.ir/article_2753_1c51bcde593fd971acd4f857fd5ec72a.pdf ER -