ضرورتهای ترجمه متون کهن شیعه ‏با تأکید بر زبان‌های فارسی و عربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر و کارشناس ارشد رشتة تاریخ ایران اسلامی (نویسندة مسئول)

2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه پیام نور تهران، ایران

چکیده

امروزه موضوع تحریف درمتون ومنابع کهن اسلامی بویژه شیعه امری پذیرفتنی است. بکارگیری مترجمان چیره دست در ترجمه متون کهن به منظور تحریف و قلب اطلاعات تاریخی  و تحمیل و انتقال دیدگاه‌ها و باورهای سست و تحریف شده به‌مخاطبان یکی از راهکارهای معمول و هدفمند گروه های مخالف  اسلام بطور عام و شیعیان بطور خاص است.اندیشمندان شیعه همواره در برابر آسیب های علمی خود را مهیا کرده‌اند،بویژه شیعیان ایرانی در حفظ مواریث خود به انحاء مختلف کوشیده‌اند. بر این اساس، پژوهش حاضر قصد دارد با روش توصیفی تحلیلی به نقش و جایگاه ترجمه متون کهن شیعه با تأکید بر زبان‌های عربی و فارسی بپردازد  و به این سوال پاسخ دهد که ضرورت‌های ترجمه متون کهن شیعه چیست؟ آیا مترجمان با وجود معادل‌های مناسب در زبان مقصد توان به‌کارگیری سیاق و عناصر فرهنگی را داشته اند؟ چرا در برخی موارد بنا بر ذوق و سلیقه شخصی خود به‌راهبرد گرته‌برداری و قرض‌واژگانی و حتی دستوری روی‌‌آورده‌اند؟صرف نظر از ضرورت ترجمه متون کهن تاریخی شیعه به‌زبان‌های زنده دنیا از جمله به زبان فارسی می توان در رهیافتی تاریخی پیامدهای ناخوشایند ترجمه های نادقیق و  برداشت نادرست و کج‌فهمی های مخاطبان و یا زشت و نادرست جلوه دادن متون شیعی، روی‌گردانی مخاطب فارسی‌زبان از توجه به‌درک مفاهیم نغز متون ارزشمند شیعه و کاربردی نکردن آن‌ها در زندگی فردی و اجتماعی رادر پی‌خواهد داشت. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The necessity of translating ancient texts Shia history ‎With emphasis on Persian and Arabic‎

نویسندگان [English]

  • Hamed Shafiee Bafti 1
  • Mohammad Hassan Taqiyeh 2
1 Master of History of Islamic Iran Teacher of Education
2 Assistant Professor, Department of Arabic Language and Literature, Payame Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The authors' research shows that distortion of ancient Shiite texts and sources has always been a ‎conspiracy of Shiite enemies, so they have tried to hire translators who are first unaware of or less ‎familiar with the history and historical period of that time, then their views and beliefs. Transmit ‎their loose and distorted to the audience; But because the Shiite religion has been flourishing and ‎dynamic since ancient times, and the Shiite Persian speakers around the world have had proper ‎intellectual, ideological and religious nutrition, the enemies have not been able to achieve their ‎sinister and destructive goals. Accordingly, the present study deals with the role and position of ‎translation of ancient Shiite texts "with emphasis on Arabic and Persian languages" with a ‎descriptive-analytical method and reaches a tangible conclusion; Among other things, translators, ‎despite having appropriate equivalents in the target language, are not able to use contexts and ‎cultural elements, and in some cases, according to their personal tastes, resort to the strategy of ‎borrowing, borrowing words, and even grammar. This is where the need for scientific and academic ‎translation of Shiite historical texts into the living languages of the world, including Persian, is ‎undeniable; Otherwise, unpleasant consequences such as misunderstanding and misunderstanding ‎of the audience, ugliness of Shiite texts, turning the Persian-speaking audience away from ‎understanding the rich meanings of valuable Shiite texts and not applying them in individual and ‎social life will result. ‎

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ancient texts
  • - translations
  • - historical texts
  • - Shiites
  • - Persian language
  • -Arabic language
قرآن کریم
آذرنوش، آذرتاش (۱۳۷۵ش)، تاریخ ترجمه از عربی به ‌فارسی از آغاز تا عصر صفوی، تهران: سروش.
ابن خلدون (۱۳۵۹ش)، مقدمه، ترجمة محمد پروین گنابادی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
ابن‌ سعد (۱۴۱۰ق)، الطبقات الکبری،  بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن ندیم (بی تا)، الفهرست، به‌کوشش رضا تجدد، تهران: مروی.
أحمد أمین (۱۹۳۳م)، ضحى الإسلام، القاهره: مکتبه لسان­العرب.
اصفهانی، ابو الفرج (۱۴۲۸هـ)، مقاتل الطالبیین، شرح و تحقیق احمد صقر، ترجمة جواد فاضل، قم: دارالزهراء.
تهرانی، آقا بزرگ (بی تا)، الذریعه الی تصانیف الشیعه، تهران: اسماعیلیان.
حلبی، علی اصغر (۱۳۶۲ش)، تاریخ تمدن اسلام، تهران: دنیای کتاب.
حسینی، سید محمد (۱۳۸۲ش)، «پیشینة ترجمه در فرهنگ ایرانی و زبان فارسی»، نشریة مطالعات ترجمه، تهران، دورة ۱، شمارة ۴، صص ۲۷ ـ ۴۲.
دزفولیان، کاظم (۱۳۵۷ش)، فهرست‌وارة تاریخ ادبیات ایران از صدر اسلام تا سال ۱۳۵۷، تهران: طلایه.
ربانی، هادی (۱۳۸۶ش)، «دغدغه های ترجمه متون دینی»، نشریة علوم حدیث، قم، دورة ۱۲، شمارة ۳ ـ ۴، صص ۲۹۹ ـ ۳۰۴.
رمضان، نجده (۱۹۹۸م)، ترجمه القرآن الکریم و أثرها فی معانیه، دمشق: دارالمحجح.
زرقانی، عبد العظیم (بی تا)، مناهل الفرقان فی علوم القرآن، القاهره: دارالإحیاء.
الششتری، نورالله القاضی (۱۲۶۸ق)، مجالس المؤمنین، طهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
شهدادی، احمد (۱۳۸۵ش)، «معیارهای ترجمه متون دینی»، فصلنامة محدث، شمارة ۳، صص: ۱۷ـ ۲۶.
صفا، ذبیح الله (۱۳۷۲ش)، تاریخ ادبیات در ایران، تهران: فردوسی.
علی، جواد (۱۴۰۰ش)، انتظار از دیدگاه شیعه، ترجمة محمدحسن تقیه، تهران، سروش.
فخرروحانی، محمدرضا (۲۰۱۸م)، گذری و نظری بر برخی ترجمه‌های متون دینی شیعه امامیه به‌زبان انگلیسی، تهران‏: ‏نقدنامة زبان‌های خارجی.
فرخی­اصل، سینا (۱۳۹۶ش)، «نقش ترجمه در عرصه‌های بین المللی و ارتقای روابط فرهنگی ایران»،  https://cafetarjome.com
فعالی، محمد تقی (۱۳۷۹ش)، «تفسیر متون مقدس در دو نگاه»، نشریة قبسات، شمارة ۱۷، صص ۷۲ ـ ۷۶.
فیض­الاسلام اصفهانی، علی نقی (۱۳۷۹ش)، ترجمه و شرح نهج البلاغه، تهران: مؤسسة چاپ و نشر تألیفات فیض­الاسلام.
قاسم پور، محسن (۱۳۸۸ش)، جستاری در حقائق التفسیر و رویکرد تأویلی آن، نشریة پژوهش دینی، شمارة ۱۸، صص ۵۱ ـ ۷۹.
کرمر، جویل (۱۳۷۵ش)، احیای فرهنگی در عهد آل بویه، ترجمة محمدسعید حنایی، تهران: نشر دانشگاهی.
کوشا، محمد علی (۱۳۸۲ش)، ترجمه‌های ممتاز قرآن در ترازوی نقد، رشت: کتاب مبین.
مدنى، علیخان­بن­احمد (۱۹۸۳م)، الدرجات الرفیعه فى طبقات الشیعه، بیروت: مؤسسه­الوفاء.
 نجفی، ابوالحسن (۱۳۷ش)، دربارة ترجمه؛ مسئلة امانت در ترجمه، تهران: نشر دانشگاهی.
نوری، محمد (۱۳۹۱ش)، تحول تاریخی ترجمة متون دینی، خمینی­شهر: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.