بررسی و نقد آراء مستشرقان عصر قاجاریه درباره آینده سیاسی ایران؛ مطالعه موردی سفرنامه-ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری تاریخ اسلام از دانشگاه آزاد واحد نجف آبادو پژوهشگر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

10.30484/jii.2023.3475.1119

چکیده

ایران در دوره قاجاریه عرصه دوگانه های تمدنی است. وجود شاهان برخوردار از مختصات ظل اللهی و نظام بسته سنتی از یکسو، ورود دانش های نوین به همراه روشنفکران(منورالفکران) تجدد طلب از دیگرسو  فرایند هر گونه تحول و توسعه را با مشکل سنت و مدرنیته  مواجه کرده بود. این در حالی  است که جهان غرب پس از انقلاب صنعتی به سرعت به سوی پیشرفت و توسعه گام برمی داشت. یکی از آثار این توسعه در غرب، نگاه ویژه  محققان به سرزمین هایی شرق بویژه ایران بود. در این دوره پر شماری از سیاحان  و مهاجران در ایران حضور یافتند و بر حسب انگیزه ها، روحیات و وظایف خود، عموماً  مطالبی در سفرنامه ها یا سیاحت نامه های خود به نگارش درآوردند. پیش بینی فرجام سیاسی ایرانیان، یکی از نکات ظریفی است که در لابه لای مطالب مستشرقان عصر قاجار دیده می شود. این پژوهش بر آن است با بررسی نظرات خاورشناسان عصر قاجار درباره وضعیت ایران در آینده و با توجه به رخدادهایی که بعدها در ایران بوقوع پیوسته است، به این پرسش پاسخ دهد که نظرات شرق شناسان سیاح و سفرنامه نویس تا چه حد بر پایه منطق و استدلال صحیح ارائه شده است؟ به نظر می رسد مستشرقان به دلیل عدم شناخت کافی از وضعیت سیاسی اجتماعی ایران، آراء قابل نقدی در این باره  بیان نموده اند که جای تأمل دارند. این پژوهش داده های خود را به روش کتابخانه ای گردآوری کرده و در کنار استخراج و دسته بندی نظرات مستشرقان با روش توصیفی به بررسی و صحت سنجی مطالب پرداخته با روش تحلیل محتوا به نقد این نظرات مبادرت شده است. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Review and Critique of the opinions of orientalists of the Qajar era about the political future of Iran; a case study of travelogues

نویسنده [English]

  • saeid najafinezhad
PhD in Islamic History from Azad University, Najafabad Branch, and researcher at the Institute of Islamic Sciences and Culture.
چکیده [English]

Iran during the Qajar period was a battleground of civilizational dualities. On one hand, there were kings with divine protection characteristics and a traditional closed system, while on the other hand, new knowledge and intellectuals seeking modernization were emerging, creating a clash between tradition and modernity. Meanwhile, the Western world was rapidly advancing after the Industrial Revolution. This progress led researchers to focus on the East, particularly Iran. Many travellers and immigrants during this time wrote about their experiences in Iran, often predicting the political future of Iranians. This research aims to evaluate the accuracy of the opinions of orientalists from the Qajar era regarding Iran's future, considering the events that unfolded later in Iran. It appears that orientalists, lacking a deep understanding of Iran's political and social landscape, offered critical yet valuable insights. This study utilized library research to collect data, descriptive methods to categorize orientalists' opinions, and content analysis to critique and validate these opinions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • Qajar Dynasty
  • Orientalists
  • Europeans
  • Travelogue
  • Political Future