حیرت و لاادری‌گری خیّام نیشابوری در مواجهه با حقیقت آفرینش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار

10.30484/jii.2023.3099

چکیده

یکی از مضامین برجسته در اندیشه خیّام نیشابوری بحث پیرامون فلسفه وجود و آفرینش نظام هستی است. خیّام پس از تفکّر و تعمّق در این زمینه از درک فلسفه‌ی آفرینش متحیّر شده، فریاد اعتراض برمی‌آورد و در نهایت به این نکته اقرار می‌کند که از دریافت حقیقت هستی و چون و چرایی آن ناتوان است. این مضمون در رباعیات وی باعث شده تا عدّه‌ای او را معتقد به مکتب لاادریّه معرّفی نمایند و متهّم به بی‌دینی کنند. با توجّه به آن‌چه بیان شد، هدف از این پژوهش که به شیوه‌ی توصیفی- تحلیلی و کتاب‌خانه‌ای صورت گرفته است تبیین حیرت و لاادری‌گری خیّام نیشابوری نسبت به درک حقیقت آفرینش است. نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهد که لاادریّه‌گری در اندیشه‌ی خیّام از نوع الحادی آن نیست، بلکه مثبت است و برآمده از حیرت و شگفتی او پیرامون نظام آفرینش و قدرت الهی است. شایان ذکر است در هیج یک از رباعیات او نشانی از  نفی وجود خداوند دیده نمی‌شود، بلکه او همواره خود را در برابر خالق هستی و درک چیستی نظام آفرینش ناتوان دانسته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Khayyam Neishabouri's astonishment and indifference in facing the truth of creation

نویسنده [English]

  • Ezzat tkhalighi
چکیده [English]

One of the prominent themes in Khayyam Nishabouri's thought is the discussion about the philosophy of existence and the creation of the system of existence. After thinking and pondering in this context, Khayyam was surprised by the understanding of the philosophy of creation, raised a cry of protest and finally admitted that he was unable to understand the truth of existence and its reasoning. This theme in his quatrains has caused some people to identify him as a believer in the school of laadria and accuse him of irreligion. Considering what has been said, the purpose of this research, which has been carried out in a descriptive-analytical and bibliographic way, is to explain Khayyam Neishabouri's astonishment and indifference towards understanding the truth of creation. The results of the present research show that atheism in Khayyam's thought is not of its atheistic type, but is positive and arises from his amazement and wonder about the system of creation and divine power. It is worth mentioning that in none of his quatrains is there any sign of denying the existence of God, but he has always considered himself incapable of understanding the Creator of the universe and the creation system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Khayyam Nishaburi
  • Astonishment and indifference
  • The truth of existence
  • Creation system