سه مجموعه وقفی نسخ خطی در سه آستان مقدس ایران (مشهد، قم، ری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

فلسفه غرب، فلسفه، دانشگاه مفید، قم، ایران . . علوم قرآن و حدیث، معارف قرآن، دانشگاه قرآن و حدیث، قم، ایران

10.30484/jii.2025.3717.1144

چکیده

یکی از انواع وقف، که در دورۀ اسلامی مخصوصاً دوره‌های متقدم بروز و ظهور یافته، وقف کتاب‌ها و نسخه‌های خطی برای مراکز علمی یا اماکن مذهبی بوده است. در این میان روشن است که، نسخ خطی وقفی و غیر وقفی، ممکن است با دلایل متنوع و متعددی، در کتابخانه‌ها یا مراکز نگهداریشان، معدوم یا مفقودالاثر گردند. بنابراین، به نظر می‌رسد که لازم است تا مجموعه‌های وقفی مراکز و کتابخانه‌ها، هر از گاهی، سرشماری آماری و پژوهش میدانی برای وضعیت موجودی آنها شوند. اکنون به عنوان نمونه و برای توجه بهتر به این مسأله، دو مجموعه وقفی نسخ خطی شاه عباس در دو آستان قم و شهر ری (به سال 1037ق) و نیز یک مجموعه بزرگ نسخ خطی وقفی اسدالله خاتون به آستان قدس رضوی (به سال 1067ق)، مورد بررسی آمار موجودی قرار گرفتند؛ که در نتیجه مشخص شد: از دو مجموعه‌ نفیس وقفی شاه عباس به آستان قم و ری، که جمعاً 230 نسخه بوده‌اند، کمتر از تعداد انگشتان دست، باقی ماند‌اند. امّا، از مجموعۀ چهارصد نسخه خطی وقفی اسدالله خاتون به آستان قدس رضوی، بیش از 375 نسخه موجود می‌باشند. بنابراین، معلوم می‌شود که کارمندان و مسؤولین آستان قدس رضوی در طول این چهار قرن، وظایف نگهداری و محافظتی خود را در حفظ میراث‌شان، به خوبی انجام داده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Three endowment collections of manuscripts in the three holy shrines of Iran (Mashhad, Qom, Rey)

نویسنده [English]

  • kazem ostadi
Western Philosophy, Philosophy, Mofid University, Qom, Iran
چکیده [English]

یکی از انواع وقف، که در دورۀ اسلامی مخصوصاً دوره‌های متقدم بروز و ظهور یافته، وقف کتاب‌ها و نسخه‌های خطی برای مراکز علمی یا اماکن مذهبی بوده است. در این میان روشن است که، نسخ خطی وقفی و غیر وقفی، ممکن است با دلایل متنوع و متعددی، در کتابخانه‌ها یا مراکز نگهداریشان، معدوم یا مفقودالاثر گردند. بنابراین، به نظر می‌رسد که لازم است تا مجموعه‌های وقفی مراکز و کتابخانه‌ها، هر از گاهی، سرشماری آماری و پژوهش میدانی برای وضعیت موجودی آنها شوند. اکنون به عنوان نمونه و برای توجه بهتر به این مسأله، دو مجموعه وقفی نسخ خطی شاه عباس در دو آستان قم و شهر ری (به سال 1037ق) و نیز یک مجموعه بزرگ نسخ خطی وقفی اسدالله خاتون به آستان قدس رضوی (به سال 1067ق)، مورد بررسی آمار موجودی قرار گرفتند؛ که در نتیجه مشخص شد: از دو مجموعه‌ نفیس وقفی شاه عباس به آستان قم و ری، که جمعاً 230 نسخه بوده‌اند، کمتر از تعداد انگشتان دست، باقی ماند‌اند. امّا، از مجموعۀ چهارصد نسخه خطی وقفی اسدالله خاتون به آستان قدس رضوی، بیش از 375 نسخه موجود می‌باشند. بنابراین، معلوم می‌شود که کارمندان و مسؤولین آستان قدس رضوی در طول این چهار قرن، وظایف نگهداری و محافظتی خود را در حفظ میراث‌شان، به خوبی انجام داده‌اند.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pre-11th century manuscripts
  • Shah Abbas Safavi
  • Asadullah Khatun
  • Astan Quds Razavi
  • Astan Qom
  • Astan Abdul Azim