امکان‌سنجی الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت به‌عنوان راه بدیل‌توسعه غربی در کشورهای‌اسلامی(با تاکید بر کشور آذربایجان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارگروه فلسفه کلام و اخلاق دانشگاه پیام نور ،تهران ،ایران

2 استادیار گروه علم و فناوری ، موسسه مطالعات اجتماعی و فرهنگی

10.30484/jii.2025.3611.1130

چکیده

ساختار، قوانین و عملکرد نظام ‌جهانی سبب ‌شد تا برنامه‌های توسعه‌ای دولت‌ها برمبنای اصول این ‌نظام و در تبعیت از قوانین و ساختار تحمیلی آن ، طراحی و ساماندهی شود. مفهوم‌ جهانی گفتمان ‌توسعه و نوسازی دارای ‌پیش ‌فرض‌های هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی، انسان‌شناختی و بطورکلی ‌بنیان ‌فلسفی مشخصی است‌که درنتیجه‌ی ‌ظهور دوران ‌مدرنیته ، تکوین‌ یافته و همین اندیشه بنیادین است که هم اکنون در ساحت ها‌ی‌ تکنولوژی، علوم تجربی و توسعه‌ی اقتصادی-سیاسی و اجتماعی متجلی شده است . امپریالیسم یا هژمونی‌ غربی نیز در این ‌راستا، ابتداً نقش نابودی نظام‌های ‌اقتصادی پیشاسرمایه‌داری ‌را ایفاکرده است و سپس ‌به ایجاد و تحکیم نظام ‌وابستگی‌جهانی اقتصادی و نوسازی آن بر اساس شاخص های مربوطه پرداخته ‌است. اکنون که الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت به عنوان الگوی ‌بدیل توسعه‌ی ‌غربی درکشورهای ‌اسلامی مطرح ‌است ، ضرورت دارد مبادی آن مورد کندوکاو دقیق قرار گیرد. این‌ پژوهش قصد دارد با روش تحلیل انتقادی  ضمن بررسی ‌شروط و پیش‌نیازهای اجرای این ‌الگو و چالش‌های‌ پیش‌روی جوامع‌ اسلامی ‌به این سوال پاسخ دهد:"آیا جوامع اسلامی می‌توانند از الگوی ‌اسلامی-ایرانی پیشرفت به عنوان ‌الگوی رشد ‌اقتصادی درمقابل ‌نظریات نوسعه ‌غربی بهره‌ببرند؟ "این ‌فرضیه مطرح‌ می‌شود که "نظام ‌سیاسی-اقتصادی جوامع‌ اسلامی بدلیل ادغام ‌در نظام‌ جهانی و روابط سرمایه‌داری و استعماری ‌جهانی با اصول ‌الگوی اسلامی-ایرانی ‌پیشرفت مغایرت اساسی دارد و از این‌رو امکان استقرار ‌آن بدلیل تفاوت در مبانی ‌اندیشه‌ای و هستی‌شناختی از یک‌سو و سلطه و هژمونی اقتصاد کاپیتالیستی از سوی ‌دیگر فراهم نیست در این ‌پژوهش نظریه‌ی‌غالب درخصوص بنیان‌گذاری و گسترش نظام ‌استعماری در جوامع صنعتی و سرمایه‌داری نقد شده و نظریه‌ی ‌بدیل ارائه‌ می‌شود. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Philosophical feasibility of Islamic-Iranian model of progress as an alternative way of western development in Islamic countries (with emphasis on Azerbaijan)

نویسندگان [English]

  • Gholam Hossein khedri 1
  • Abazar Ashtari 2
1 Associate Professor of Philosophy, Theology and Ethics at Payam Noor University.Tehran.Iran.
2 Assistant Professor, Department of Science and Technology, Tehran Institute of Social and Cultural Studies, Iran
چکیده [English]

The structure, laws, and functioning of the world system have influenced the design and organization of government development programs, aligning them with the principles and rules of the system. The global concept of development and modernization discourse is rooted in ontological, epistemological, anthropological, and philosophical foundations that emerged in the modern era. These ideas are now evident in technology, empirical sciences, and economic, political, and social development. Imperialism and Western hegemony have played a role in dismantling pre-capitalist economic systems and establishing a system of global economic dependence and modernization based on relevant indicators.As the Islamic-Iranian model of progress emerges as an alternative to Western development in Islamic countries, it is important to explore its principles. This study, using critical analysis, aims to assess the conditions and requirements for implementing this model and the challenges faced by Islamic societies. The central question being addressed is: "Can Islamic societies adopt the Islamic-Iranian model of progress for economic or comprehensive growth, as opposed to Western development theories?"

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Iranian model of progress
  • System of global domination
  • Western development
  • Islamic countries
  • Imperialism
  • The country of Azerbaijan